محمودخان احتشام‌السلطنه

درباره کتاب

در عصر قاجار برای تأمین بودجه مملکتی که از طریق جمع‌آوری مالیات، صورت می‌پذیرفت، کتابچه‌نویسی بسیار پر بسامد بود و بدین‌منظور در دوره ناصری این نوع گزارشات و تلخیص‌نامه‌های دیوانی، برای ثبت و ضبط و نقشه راه بودنِ جمع و خرج‌های ولایات و ممالک محروسه ایران، به‌وفور دیده و سندنویسی می‌شده ‌است

کتابچه فعلی’ جمع و خرجِ دو ساله دارالسعاده زنجان است که ابواب جمعی میرزا محمودخان احتشام‌السلطنه به‌شمار می‌آید. این کتابچه همانند سندگونه‌هایِ هم‌ترازِ خویش، سرشار از اطلاعاتِ تروتازه تاریخی و داده‌هایی است که تاریخ منطقه خمسه و زنجان را به‌طور مستند جزءشناسی می‌کند. علاوه بر شناخت واژه‌گانِ دیوانی و اقلیمی، این رساله مالی’ سرشار از مفاهیم رجال‌شناسیِ دوران قاجار است و به‌خصوص که در خلال صفحات متعدد، فهرست و سیاهه منظمی از شاهزادگان آن عصر و زمان ارائه می‌دهد.

درباره نویسنده

دکتر محسن روستایی، متولد ۱۳۴۲ دورودِ لرستان، تحصیل‌کرده دکترای زبان و ادبیات فارسی است. دکتر روستایی پس از دو سال تدریس در آموزش و پرورش از دهه 1370 تا به حال در زمینه علم سندشناسی، متن‌خوانی خطوط قدیمه و خط سیاق، تصحیح نسخ خطی و اسنادی، منشأ آثار متعددی بوده است. تاکنون از ایشان چند عنوان کتاب مرجع و نیز ده‌ها مقاله سندپژوهی و تاریخی به چاپ رسیده است. وی در سال 1383 برنده جایزه کتاب سال؛ و در همان زمان به عنوان چهره ماندگار و ازجمله فرهیختگان استان لرستان برگزیده شدند.

از آثار تألیفی ایشان می‌توان به این عناوین اشاره نمود: تاریخ طب و طبابت در ایران به روایت اسناد، (۲ جلد)؛ تاریخ نخستین فرهنگستان ایران به روایت اسناد،؛ ادبیات تاریخی و دیوانسالاری ایران، ‌(عهد مغول تا سرآغاز دولت صفویه)؛ کتابچه اعداد نفوس اهالی دارالایمان قم، سرشماری جمعیت عهد ناصرالدین‌شاه، (1285 ق.)؛ اسناد مطبوعات ایران به روایت اسناد (13۳۲-13۲۰ ش.)، (۴ جلد.).